Činjenica je da se struktura gostiju koji posjećuju našu zemlju izmijenila i da se vanevropsko emitivno tržište veoma dobro animiralo da posjeti našu zemlju”, kaže analitičar Petar Golubović iz Centra za istraživanje i razvoj turizma.
Pojašnjava u analizi statističkih podataka da ne možemo pričati o trendu pada broja noćenja u Crnoj Gori u posljednje dvije godine jer, prije svega, državljani Rusije koji su izbjegli u našu zemlju od početka rata na Ukrajinu stvaraju disbalans turističke statistike. Kada se oni izuzmu iz zvanične turističke statistike, slika je skroz drugačija.
“Svjedoci smo prilično negativnog narativa koji se plasira crnogorskoj javnosti sa različitih adresa, a odnosi se na osnovnu privrednu granu naše zemlje. Javnost mora biti svjesna da je turizam, kao privredna grana, vrlo osjetljiv na sve društvene, ekonomske, socijalne i prirodne nestabilnosti i nepogode. Dokaz tome je i nemili dogadjaj na Cetinju sa samog početka godine koji je ‘ugasio’ Crnu Goru u svakom smislu, pa i turističkom. Takođe, turizam je osjetljiv i na sav negativan, uglavnom plaćen, PR koji se po pravilu generiše u regionalnim tabloidima i zato smatram da makar mi, u ‘našoj kući’, moramo biti odgovorni i objektivno informisati javnost o parametrima i statistici koja se odnosi na industriju turizma i putovanja.
Prije svega, smatram da javnosti treba predočiti jednu širu sliku koja pokazuje trendove u industriji. Prema zvaničnim podacima ETC (European Travel Commision) međunarodna putovanja i broj dolazaka u Evropi u prvom kvartalu 2025. godine su porasli za 4.9% u odnosu na isti period 2024. godine. Broj noćenja s druge strane, ostvario je rast od 2.2%”, navodi Golubović u analizi.
Država prati trend povećanja međunarodnih turističkih krtetanja
U prvom kvartalu 2025. godine u Crnoj Gori ostvaren je rast broja dolazaka inostranih turista za 3.54% u odnosu na prvi kvartal 2024., dok je broj ostvarenih noćenja inostranih turista manji za 10,1%. To govori da kao država pratimo trend povećanja međunarodnih turističkih kretanja, ali nameće takođe i logično pitanje odakle ovakav disbalans i nelogičnost, da imamo povećan broj dolazaka, a značajan pad broja ostvarenih noćenja, dodaje Golubović.
Smatra da je neophodno vrlo detaljno i oprezno analizirati stastističke podatke koji se odnose na turizam, jer je dokazano da su 2023. godine u zvaničnu turističku statistiku ušli i svi oni državljani Rusije i Ukrajine koji su u našu zemlju zapravo izbjegli/migrirali usljed ratnih dešavanja.
„Zbog toga ja često ovu godinu ironično nazivam i godinom „izbjegličkog turizma“ u našoj zemlji. Isti ti ljudi su tokom 2024. vrlo intenzivno napuštali našu zemlju i selili se iz nje zahvaljući čemu je zvanična statistika pokazivala pad od 800.000 ostvarenih noćenja. A samo ruski državljani su u 2024. ostvarili 48.662 dolazaka manje i skoro milion noćenja manje u odnosu na 2023. Godinu“.
Golubović ističe i da su državljani Rusije upravo ti koji kreiraju disbalans turističke statistike i u 2025. godini i da su oni u prvom kvartalu 2025. ostvarili čak 115.681 noćenje manje u odnosu na uporedni period 2024.
„Taj pad je dominantno prisutan u individualnom tj. privatnom smještaju i iznosi čak 114.335 noćenja manje. Imajući u vidu ove činjenice, ne možemo govoriti o trendu pada industrije turizma u našoj zemlji posljednje dvije godine. Ne možemo pričati o trendu pada, jer izuzimanjem iz zvanične turističke statistike državljana Rusije, imamo skroz drugačiju sliku”, tvrdi analitičar Golubović.
Iznosi i druge zvanične podatke koji se odnose na povećan broj putnika na našim graničnim prelazima, značajno veći broj posjetilaca u Nacionalnimm parkovima Crne Gore u prva četiri mjeseca 2025. u odnosu na 2024., kao i veći broj putnika koje su opslužili naši aerodromi (+1.58% više putnika u prva četiri mjeseca 2025. vs 2024.).
“Ono što jeste činjenica jeste da se struktura gostiju koji posjećuju našu zemlju izmijenila i da se vanevropsko emitivno tržište veoma dobro animiralo da posjeti našu zemlju. Rast s ovog tržišta je u prvom kvartalu 2025. čak 60.6% u odnosu na uporedni period 2024. godine. Najznačajniji rast s ovog tržišta bilježe turisti iz Kine (+95%) i Izraela (+915%) i treba reći da se oni značajno kraće zadržavaju u destinaciji, posebno turisti iz Kine. U 2025. u prosjeku su boravili svega 1.5 dana u našoj zemlji”.
No, skreće pažnju i na pad broja dolazaka sa nama veoma značajnih tržišta Zapadne Evrope i Skandinavije.
Prihode u turizmu uvećali, pa odlaskom umanjili Rusi
Osim toga iskrivljena turistička statistika direktno utiče i na sliku prihoda od turizma, ukazuje Golubović.
“Ukoliko analiziramo podatke Centralne banke Crne Gore uočićemo da je rast prihoda od turizma u prvom kvartalu 2023. godine drastično uvećan u odnosu na uporedni period svih prethodnih godina. U odnosu na rekordnu 2019. godinu veći je za čak 150%! Ovaj naprasni rast turističkog prihoda u Q1 2023. godine očigledno je u direktnoj korelaciji sa dolaskom ruskih i ukrajinskih imigranata koji su u našoj zemlji našli privremeno boravište bježeći od rata. Isti ovi ljudi ušli su u našu turističku statistiku o čemu sam ranije detaljno govorio. Njihovim odlaskom tokom 2024. i tokom 2025. godine bilježi se i pad broja dolazaka i noćenja u zvaničnoj turističkoj statistici, a samim tim i pad prihoda od turizma u 2024. što se dalje „preliva“ na 2025. godinu. Zanimljiva je činjenica da ukoliko uporedimo prihode turizma u Q1 2025. vs Q1 2019. vidjećemo da je ostvaren rast prihoda u iznosu od 86%”, kaže on.
Napominje i da je od 2010. do 2019. godine rast prihoda od turizma u našoj zemlji u prosjeku bio 9.9% na godišnjem nivou tj. skoro pa se duplirao za period od 10 godina.
Naredna sezona s pozitivnom realizacijiom uprkos infrastrukturnim izazovima
“Kada govorimo o predstojećoj ljetnjoj turističkoj sezoni, uzimajući u obzir trendove, najave povećanog prometa putnika na aerodromu u Tivtu za čak 25%, ali i dobre najave kada je booking kolektivnog smještaja u pitanju, očekujem jednu pozitivnu realizaciju turističke sezone. Ono što nam kao destinaciji svakako ne ide u prilog jesu izazovi koji se odnose na saobraćajnu infrastrukturu i radove na različitim putnim pravcima. To će zasigurno doprinjeti negativnoj situaciji i značajno povećanim saobraćajnim gužvama što će negativno uticati na zadovoljstvo turista, ali i svih nas koji živimo u Crnoj Gori. Takođe, vjerujem da će se i ove ljetnje sezone sektor individualnog smještaja naći pred izazovom da popuni sve veće smještajne kapacitete i da je ovom segmentu naše ponude neophodna mnogo ozbiljnija organizacija kada su marketinške aktivnosti u pitanju. To jeste jedna u nizu stvari koje u budućnosti moraju dobiti mnogo ozbiljniji pristup od strane svih nadležnih i resornih institucija”, zaključuje Golubović.
