Održavanje izbora u jednom danu i neposredan izbor predsjednika opština, suštinski je koncept Zakona o lokalnim izborima koji je predstavio ministar javne uprave Maraš Dukaj.
“Ovo je suštinska reforma u izbornom sistemu. Lokalna samouprava je najbliža vlast građanima i reforma u svakom pogledu treba da kreće sa tog nivoa i da se širi na državni nivou. Predloženi koncept na lokalnom nivou uvodi poseban pravni okvir za lokalne izbore, odvojen od propisa koji uređuju parlamentarne i predsjedničke izbore,” istakao je Dukaj.
Koncept je podijeljen na šest podcjelina.
“Prva cjelina je održavanje svih lokalnih izbora u jednom danu. Mislim da smo jedina zemlja, ne samo u regionu, nego i u Evropi koja ima i po sedam, osam izbornih procesa tokom jedne godine. Druga tačka je uvođenje otvorenih izbornih lista za izbor odbornika u skupštinama opština, treća neposredan izbor gradonačelnika i njihovih zamjenika, četvrta je neposredan izbor savjeta mjesnih zajednica. Peta cjelina je depolitizacija – suštinska profesionalizacija opštinskih izbornih komisija. Šesta je precizno i jasno propisan odnos između Državne izborne komisije i opštinskih izbornih komisija. Svako od ovih rješenja detaljno je razrađeno uz poseban fokus na usklađivanju sa evropskim standardima, širim pravnim reformama, kao i sa Zakonom o lokalnoj samoupravi. Ova sveobuhvatna reforma postavlja temelje za inkluzivniji, pravedniji i funkcionalni izborni sistem koji jača ulogu građana i stabilnost lokalne vlasti”, naveo je ministar.
Podsjetio je da u ovaj proces Ministsarstvo nije ušlo ad hoc, već da su od 2022. godine odradili sveobuhvatnu analizu sistema lokalne samouprave. Ističe da je u procesu bila uključena akademska zajednica, Zajednica opština, civilni sektor i međunarodni partneri.
“Ta analiza je jasno pokazala da imamo ogromne probleme u funkcionisanju lokalne samouprave. Uvjeren sam da većina opština podržava ovaj pravac izborne reforme, a posebno mi je stalo da ovom reformom stanemo na kraj manipulacijama, krizama i izazovima poput onih koje imamo u Šavniku i Kotoru. Vjerujem da će i naredni koraci koji slijede nakon što smo kreirali ovaj koncept biti efikasni i da ćemo već naredne godine imati prve daleko bolje i uređene lokalne izbore,” ispričao je Dukaj.
Predsjednik Državne izborne komisije Nikola Mugoša istakao je da su rješenja koja su ponudili rezultat objedinjavanja principa primjene zakona , komparativnog i teorijskog pristupa.
Direktor Centra za monitoring (CEMI) i zamjenik predsjednika Globalne mreže nepristrasnih posmatrača izbora, Zlatko Vujović, navodi da sva rješenja predložena u ovoj radnoj grupi “povećavaju odgovornost onih koji vrše vlast u ime građana”.
Ministar Dukaj je takođe saopštio da još nisu dobili odgovor od skupštinskog Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu o izborima u jednom danu i neposrednom izboru predsjednika opština.
“Danas sam tom Odboru poslao predlog zakona kao dokument, kako bi zakon bio bolji i u skladu sa evropskom praksom. Vjerujem da smo napravili veliki iskorak, da su pred odborom kvalitetna rješenja, i da postoje svi preduslovi da Odbor ostvari ciljeve zbog kojih je osnovan”, rekao je Dukaj.
